№

“СЬВЯЧА”

ПАХАВАЛЬНЫ АБРАД

1.

Расказывала мне Кавалёва Варвара Андрэеўна. Абряд этат “Сьвяча”, і “Міхайла” ў іе, ікона бальшая. Нада была ў этат дзень, ана гаворя, што дзелаць абед, када адслужылі малебен. Ана гаворя: “Я лажусь спаць, да гаварю: “Госпадзі! Прасьці мне. Ну, не змагу я зьдзелаць абед. Я хазяйка этага дома, а я ж забалела. Мне ж нагрузка. Мне нада бабак прасіць, штоб памаглі ўсё гатовіць”. Да гаварыт: “Пусьць міне Бог прасьціць. Малебен адслужым, а будзіць без абеда. Малебен адсужым, “Сьвячу” атнісём — і ўсё”. Ну дак, ана гаварыт: прысьнілась ей ва сьне ікона. Ікона прысьнілась, і голас сказаў: “Абед ты далжна зьдзелаць”. Дак ана гаварыт, што прышлось абед зьдзелаць. І зьзделалі. (Ад ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Каўтновай Р.П., 1961 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2007 г. Сш. 105. Ар. 102).*

Прыклады пазначаныя дадзеным индэксам могуць быць шматкратна памножаны.

Увидеть дидов можно, если не приготовить вечерю. Як вечерю не построить, диды придуть и вред зроблять, будуть всю ночь мучать. (с. Стадолічы, Лельчыцкі р., Гомельская вобл. // (Седакова, О.А., Материалы к описанию полесского погребального обряда [Тэкст] / О.А. Седакова // Полесский этнолингвистический сборник. Материалы и исследования. Москва: Наука, 1983. С. 255. — 246-262 с.)

2.

… ўстрэціцца бабка і спрашывая: “Варка, куды ты ідзеш?” — “Іду на адправу. Сёдня адпраўляім ікону”.(Ад ж-кі Веткі Канавалавай В. М., 1955 г.н., родам з в. Жалезьнікі Ветаўскага р., зап. Лапацін Г.І. у 2003 г., Сш. 64. Ар. 30).*

Эта — тая ж самая адправа— атпіваюць пакойніка. Атпяваюць. Ужо ў пасьледні пуць атпяваюць. (Ад ж-кі Веткі, родам з в. Глыбаўка Веткаўскага р., Ластачкінай Н.Я., 1927 г. н., зап. Лапацін Г. І. у 2007 г. у Ветцы. Сш. 96. Ар. 35).

3.

а. Вечарям памоляцца ў нас, павячеряюць тут. Абізацільна, штоб быў боршч, была каша, бліны (ладкі). Астальное што хочыш. Ну эта абізацільна. “Гарячае” называлась. Назаўтряга бяруць эту ікону “Міколу” і нясуць, напрымер, к саседке.(Ад п-кіз в. Старае Закружа Веткаўскага р.Раманоўскай М.А., 1937 г. н., зап. Лапацін Г.І. 2005 г. у в. Хальч Веткаўскага р. Сш. 117. Ар. 6). *

Тады гатоўляў такіх не было, як ціперь. Баршчу наваряць, бульбы нажаряць, хто ладак якіх спячэ. Гарячая. Кашу парылі густую: хто — грэцкая, хто — пшоннаю, хто — якую пшанішнаю, хто — ячменнаю, хто — прасянаю. (Ад ж-кі Веткі Крацянок Н.М., 1924 г. н., родам з п. Свабода, Неглюбскі с/с. Са Свабоды ў 1948 г. пераехала ў в.Чырвоны Кут. Зап. Лапацін Г. І. у 2007 г. у Ветцы. Сш. 105. Ар. 109.

б. Блины, борщ, кисель, каша — последняя по очереди, борщ, кисель и др… Оладьи, рыбу жарили, холодное.. Кашу ячменную с молоком. Обязательно —последняя каша. Пышки пекли. Канон должен быть. Каждый брал ложку канона. Как на похоронах. Если был пост — то постный обед.(Паводле аповеда ж-кі в. Зацішша Веткаўскага р. Гарэлавай Г. К., 1920 г. н. зап. Лабацкая Г.А. у 1996 г. Сш. 59. Ар. 5).*

а. Боршч гарячы — абізацільна. Гарячая пішча — паложана. Дажэ і памінкі якія бываюць — пар пусьціць нада. Былі такія случаі, я не лічна ачэвідзец, но чула, як людзі расказывалі. Пахавалі чылавека. Пахавалі, і ладна — эта спусьця рукава. Селі абедаць, і такі туман зашоў у хату, што яны сядзяць за сталом і друг друга не бачаць. Яны да саседзяў: “У чом дзела?” Аны гаваряць: “А ў вас гарячая пішча есьць?” — “Нету”. — “Станавіця — пар пусціця, штоб эта ўсё успакоілася”. Пусьцілі пар па хаце — і ўсё. А то відзяць друг друга за сталом. Значыць, гарячая пішча абізацільна даўжна быць на похаранах.(Ад ж-кі в. Залаты Рог Веткаўскага р. Залаты Рог Нятылькінай Н.Р. зап. Лапацін Г.І., 1937 г. н., у 2007 г. Сш 123. Ар. 26-27).

б. Ета, як мёртвыя, як памрэ — на абедзе канун, і на шасьці нядзелях іздзелаюць, як Радуніца дзелаяць у хаці, дома. Усі дзелаюць. Штоб сладка было на душэ ў мертвяца. І баба: “Давайце-ка канунчыку, дзеці!” А нам не канун, ліш бы салодкага. (Ад п-кі з п. Амяльное Веткаўскага р. Грэцкай В.А. зап. Лапацін Г.І. ў 2011 г. Сш. 117. Ар. 282).

4.

Там была вічэра. Там у вечары адправа ідзе, і там вічэраюць. А абед абедаюць, куды пераносяць у другі двор. (Ад ж-кі в. Хальч Веткаўскага р. Корнікавай М.Ф., 1929 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2007 г. Сш. 97. Ар. 124.)*

Вот, ідзеш памінаць ў цэркаў на сорак дней, нісеш… як ужэ мама ўмерла, чэраз сорак дней дома дзелаіш абеды, раньшы ж і вічэру дзелалі і абед, ціпер толькі абед дзелаюць, а раньшы і вічэру дзелаіш, і абед гатовіш. (Ад ж-кі в. Хальч Веткаўскага р. Караткевіч М.В., 1931 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2009 г.Сш. 135 Ар. 14).

5.

а. Я ўзяла ікону, я далжна іе садзержаць. А есьлі я іе адпраўляю — я плацейка шыю, штоб красівейшае. (Ад п-кі з в. Бесядзь Веткаўскага р. Гатальскай Е.Ф., 1920 г. н., зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д., у 1999 г. у Ветцы. Сш. 96. Ар. 29)*.

б. Свечка была большая, толстая, в руку. На Свечу шили платье с брыжами, затягивали шнурок сверху и сборочку. Отделывали тесёмочкой и кружевами. Делали как старинное платье. (Паводле аповеда ж-кі п. Зацішша Веткаўскага р. Гарэлавай Г.К., 1920 г. н. зап. Лабацкая Г.А. у 1996 г. Сш. 59. Ар. 5).

в. Я, як толькі бяру Сьвячу, я сваю нямётку бяру. І яна ў мяне год стаяла на намёткі. (Ад ж-кі в. Канічы Хоцімскага р. Галганавай (?), 1908 г. н., родам з в. Дубянец Хоцімскага р., зап. Чыжова І Ю. у 1998 г. Сш. 82. Ар. 18).

Свечу украшают полотенцем, в виде намитки с коротким и длинным концом, обернутым вокруг шеи.(У в. Ціхань Хоцімскага р. Магілёўскай вобл. зафіксавала Новікава Л.А. у 1998 г. Сш. 80. Ар. 1).

а. Хараніла я яго, знаіш, у чым? Майка — з-пад малатка, трусы — з-пад малатка, більлё сподняя — з-пад малатка! (Ад ж-кі в. Стаўбун Веткаўскага р. Марозавай М.Л., 1927 г. н., зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д. у 1999 г. Сш. 73. Ар. 28).

б. Каб свае пазналі на тым сьвеці, каб свой род пазнаў, і штоб сваі сваіх пазналі нада адзяваць сваю адзежку. (в. Неглюбка Веткаўскага р. Вуснае паведамленьне Нячаевай Г.Р.)

в. Мама гаварыла: “Дзетачкі, хоць і рушніка не павесіце, а кажды раз на Радуніцу намётачкі павесьця на хрэст, штоб уцірацца”. (Ад ж-кі п-кі з в. Ляда Веткаўскага р. Чварковай В.І., 1936 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 1997 г. Сш. 56. Ар. 66).

6

У хлеб ставілі, зярном абсыпалі, як Сьвячу несьлі, дак зярном абсыпалі. У маіх баб стаяла Сьвяча, дак падсвешнікаў не было, дак яны насыпалі зярна і свечкі станавілі. [Якоя зярно бралі?] Бралі больш пшаніцу, да ячмень клалі… аўса не клалі… айбольш пшаніцу, патаму шта пшаніца… як і саборуюць, дак толькі пшаніцу. (Ад ж-кі в. Неглюбка Астапенка С.М., 1940 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2008 г. Сш. 105. Ар. 114-112).

7.

Ёлочки-лапочки трусили от дома к дому.Елочки бросали вслед умершему человеку, которого везли накладбище.(Па аповеду ж-кі в. Нінэль Веткаўскага р. Афанасенка Н.Ф., 1912 г. н. зап. Лабацкая Г.А. у 1996 г. Сш. 59. Ар. 7.)

а. Той, хто бярэ Сьвячу, той сьцеле саломку ад свайго двара да двара, дзе Сьвяча. Солома, сжатая серпом. Надо с зерном, каб год быў багаты. (Паводле аповеда ж-кі в. Гарадок Веткаўскага р. Волкавай А.П. 1918 г. н. зап. Новікава Л.А. у 1998 г. Сш. 61. Ар. 16).

Зярном абсыпаюць пакойніка, як выносяць на кладбішча, для таго штоб прадаўжаўся род. Падбіраць эта зярно, аддаюць курам… і куды хочыш яго… на ажыўленіе чылавека, штоб род прадаўжаўся.

(Ад п-кі з в. Старое Закружжа Веткаўскага р. Кужэльнай П.С., 1933 г. г., зап. Лапацін Г.І. у 2011 г. Сш. 121. Ар. 40).

8.

Дажэ з пасёлка ў паселак нясьлі на руках. Маладыя дзеўкі — “Скарапаслушніцу”. А “Міколу”, напрымер, нясьлі б хлопцы.(Ад ж-кі Веткі Крацянок Н.М., 1924 г н., родам з п. Свабода Неглюбскага с/с, зап. Чыжова І.Ю. у 1998 г. Сш. 62. Ар. 53).

Во, як Мікола — мужчыны нясуць, як Багародзіца, жэньскае ліцо — то бабы нясуць. (Ад ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Барсуковай М.С., 1923 г. н. зап. Лапацін Г.І. у 2006. С. 105. Ар. 97)..

Як дзеўка памрэ, сабіраюць яё таварышак, яны самі прыходзяць нясуць на рушніках: тры рушнікі, на еты бок — тры, і на еты бок — тры. (Ад ж-кі п. Ляда Веткаўскага р. Чварковай Е.П, 1916 г.н., зап. Лапацін Г.І. у 1995 г. Сш. 56. Ар. 1).

9.

Я вечырам прышла (нісёт палаценца, абізацільна, как прахадное)… с хлебам прынасіла і паставіла хлеб і гавару: “Вот, я забіраю ікону у вас. Пажалуста, ні адкажыця”. А хазяін: “Как эта так?” А ў іе толькі адзін год пастаяла. А яна гаварыт: “Пажалуста. Мы ні проціў”. А людзі ўсе сабіраюцца, служаць эту ікону, і разгаварывают, што заўтра яна пайдзёт ка мне.

(Ад ж-к в. Давыдаўка Гомельскага р. Кісілевай К.А., 1929 г. н., Панкратоўскай Е.І., 1919 г. н., зап. Лапацін Г. І. у 2008 г.Сш. 4. С. 14).

Прахаднаяўсягда выдаецца Храмам, як падцтеверджаньне таго, што нябожчык паграбен па хрысьціянскаму звычаю

10

а. … праважаім і плачым. Як із хаты нясуць Сьвячу, тады ўжэ ні ўзрынімся ніяк, і каждая, і ўсі так, і плача, што забралі Ісуса Хрыста і Мацер Божаю, усіх сьвятых, ужэ паглядзіш, на том месьці ўжэ німа. (Ад ж-кі в. Стаўбун Веткаўскага р. Марозавай М.Л., 1927 г. н. зап. Лапацін Г.І., Лявонцьева С.І. у 2007 г. Сш. 73. Ар. 54).*

У гэтым плане паказальна прызнаньне жанчыны, з хаты якой перанесьлі “Сьвячу: “Як сем’яніна у хаце не стала”. (Ад ж-кі в. Навілаўка Веткаўскага р. Дзеньдобрай С.Р., 1914 г. н., зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д. у 2000 г. Сш. 70. Ар. 18).

б. На “Сьвячу” пяюць псальмы, што па ўсопшых пяюць. (Ад ж-кі в. Красная Буда Добрушскага р. Бондаравай Н.М., 1947 г.н. Зап. Раманава Л.Д. У 2001 г., у Ветцы . Сш. 76. Ар. 35).*

а. Учора Валька галасіла. “Саветніца ты наша, — на сваю сястру, — ты нас пагадавала, ты нас і карміла, ты намі распаряджалась!” — так прычытавала. Эта дзеці асталіся сіраты ад бацькі, ад маткі — малыя, і эта большынькая сястра іх расьціла. Ана ўчора памерла, іе хавалі. І эта меньшая па ёй так галасіла. Прычытавала: “Ты ж, мая сястрыца, была і маткай, ты нас пагадавала, мая сястрычка, ты і парадак нам давала, ты наша саветніца, чаго мы не знаім, ты нам раскажыш. А я ж буду навяшчаць усягда! А ты была маёй роднай маткай!” Да плача, да галося: “А мы ж ціпер асталіся ўдзьвёх! Што нам ціпер дзелаць? Куды нам прыхіліцца?” (Ад п-к з в. Барталамееўка Веткаўскага р. Еціпневай М.Ц., 1919 г. н., Шэвелевай Г.Ц., 1912 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 1991 г. у Ветцы).

б. Як памрэ чалавек, тожа пяюць сьвятыя песьні. (Ад ж-кі в. Старыя Малынічы Чачэрскага р. Ананенка Н.І., 1932 г. н., зап. Новікава Л.А. у 1999 г. Сш. 75. Ар. 104).

11

а. Вот, заўтра “Сьвяча”, сёньня людзі знашыюцца. “Сьвячу” пераматывалі платочкамі галаўнымі, палаценцамі. А тыя платочкі, што была наматана, распрадаюць. Бяруць жэншчыны, што голавы баляць, абыкнавенныя платочкі, гарусовачкі. (Ад п-кі з в. Шалухоўка Веткаўскага р. Беланожкі П.І., 1927 г. н. зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д. у 2000 г., у Ветцы. Сш. 52. Ар. 98)*.

б. Зімой праводзілі з хаты ў хату пераносілі. Слалі шыгаль, ёлачкі. Ёлачкі этыя бралі, так рэдзенька шыгаль, дарожку зьдзелаюць, людзі разьбіралі. Эты шыгаль у капец кладуць, штоб не было гадасьці ніякія. (Ад п-кі з в. Барталамееўка Веткаўскага р. Гапеевай І.А., 1934 г. н., Лапацін Г.І. у Ветцы, у 2005 г. Сш. 119. Ар. 7).*

в. Во ета, гаворюць, як ад пажара, дак, во, як “Сьвяча” етая, на празьнікі запаліваюць, Богу моляцца. Сьвечкі етыя не дагараюць, тады еты недагарак бяруць ужо, кладуць кала іконы на Куце. Ета ад пажара ўжо.(Ад ж-кі в. Залесьсе Чачэрскага р.Трушковай М. Ф, 1937 г. н. зап. Нячаева Г.Р. Новікава Л.А. Чыжоў А.В. у 1999 г. Сш. 90. Ар. 22).

а. [Пра адзеньне, у якім чалавек памёр] Што зьдяюць зь яго адежы, што на ём была, дак ад тыя адрываюць, платочак, там ці што… Есьлі балея ёмка, дак перявязывалі: “Як эты мёртвы глух, і нем, уст не адкрывая, нічога не бажая, штоб і была ціха, небалема і неўрідзіма”. (Ад ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Дзямчыхінай Р.В., 1935 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2006 г. Сш. 105. Ар. 95).

б. У нас ёлачкі кідалі. Паказывалі дарожку яму, штоб шчэ сорак дней хадзіў дамой. Я дажэ тута-ка сабірала ёлачкі, у Веткі. Гавораць, па агароду параськідаць, мядзьвёдак ня будзя. Пасьля пакойніка. Як вязуць пакойніка. Адвязьлі пакойніка — і можна эці ёлачкі сабраць. Адзін аднаму пераказывалі, што, як памрэ пакойнік, дак харашо, штоб там папамерла ўсё на агародзі — нічтожнікі этыя. (Ад п-кі з в. Барталамееўка Веткаўскага р. Гапеевай І.А., 1934 г. н., зап. Лапацін Г.І. у Ветцы, у 2005 г. Сш. 119. Ар. 9).

в.Свечу от мертвяка хранят в доме, она помогает от грома. (с. Стадолічы, Лельчыцкі р., Гомельская вобл. // (Седакова О.А., С. 255).

12

а. [Старую адзёжу куды?]

Наверх вешалі. Усё наверх, наверх, наверх, наверх…

[Кожны год адзявалі, зьбіралася багата. Уся адзежка вісела?]

Да вісела. Некаторыя аддавалі нішчым.(Ад п-кі з в. Ляскі Веткаўскага р. Вашчанка М. К., 1930 г. н. зап. Лапацін Г.І. у 2009 г. Сш. 2. Ар. 19)

[Есьлі я абрякаюся у старым доме, рушнік разам з іконай ідзе ў новы дом?] Да, і вісіць цэлы год. А тады забірая жэншчына тая. [А есьлі я абрякаюся назаўсёды, рушнік так і будзя хадзіць з іконай?]Будзя хадзіць усё ўрэмя. [Но так іх магло багата назьбірацца].Ужэ не знаю куды. Можа, нішчым, можа ў цэркву. (Ад ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Саломенай В.М., 1932 г. н., зап. Лапацін Г.І., Новікава Л.А. у 1998 г. Сш. 105. Ар. 103).

б. Хто стужкамі украшая, хвартушкі, хвартух — па-нашаму, а кто робіць ішчэ як…

[Потым адзёжкі куды?]

Іх спалівалі. Другая хата будзя сваё рабіць. . (Па аповеду перасяленцаў з в. Асінаўка Чачэрскага р. у Цюменскую вобласьць. зап. ад Басякова М.І, 1965 г. н. Лапацін Г.І. у 2011 г. Сш. 67. Ар. 14).

У старыя часы пасьцель на якой памёр чалавек, і адзеньне, што было на ём спальвалі. Астатняе раздавалі незаможным аднавяскоўцам. (Па аповеду ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Каўтновай Р.П., 1961 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2011 г. Запіс у стадыі апрацоўкі).

№

“СЬВЯЧА”

ВЯСЕЛЬНЫ АБРАД

1.

Заранее объявляетхозяйка о том, что берет Свечу в свой дом. (Паводле аповеда ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Петрышэнка М.С., 1926 г.р. зап. Лабацкая Г.А. у 1996 г. Сш. 58. Ар. 5-6).

Вот год адстаяла Сьвяча. Ужэдагаваряюцца, хто там прыдзе браць.(Ад ж-кі в. Кацічы Навазыбкаўскага р. Лузік-Пугачовай Т. К., 1922 г. н., родам з в. Верашчакі Навазыбкаўскага р., зап. Новікава Л А. Сш. 103. Ар. 23-24).*

Заручыны ідуць дагаварывацца. Ты дагаварыўся з нявестай: “Давай скажам, штоб ужо жаніцца, ты сваёй матцы да бацьку, а яна — сваёй”. Вот, ідзець бацька жаніхоў і матка, і жаніх, прыходзяць і дагаварываюцца, калі ўжо змовіны дзелаць. Заручаны — эта бацька і матка ідуць заручваюцца.(Ад п-кі з п. Амяльное Веткаўскага р. Грэцкай В.А. зап. Лапацін Г.І.. ў 2007 г. Сш. 117. Ар. 114).

Сагласіе дзелаюць. Заручаны — дагавор. (Ад п-ца з п. Амяльное Веткаўскага р. Грэцкага С.В., 1950 г. н. зап. Лапацін г. ў 2007 г. Сш. 117. Ар. 114).

2.

На вячэры ат етых, што будзе год стаяць, кажыш: “Ну, свацьця, я ўжо бяру ікону сабе”. Хазяйкі “свацьцейкі” гавораць адна на адну. (Ад п-кі з п. Ляда Веткаўскага р. Грыньковай Н.І., 1931 г. н. зап. Раманава Л.Д. у 2000 г. у Ветцы. Сш. 62. Ар.106).

Есьлі дачка мая гуляла з парнем, ідзе замуж, а бацька і матка жаніха — называюцца — ета ўжэ мае “сваты”. Яны сваты мае — іво бацька і матка. А яны ўжэ міне называюць “сваха”. (Ад ж-кі в. Старае Сяло Веткаўскага р. Быльковай Р.К., 1926 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2007 г. Сш. 101. Ар. 21).

3.

Ён, хто хоча забраць, вешая на яе рушнік свой. І ўжо ні хто ні адбірэ. Хто ўперад павесіў рушнік — тэй забірая. (Ад ж-кі в. Шарсьцін Веткаўскага р. Чуяшковай Г.Д., 1927 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 2008 г. Сш. 126. Ар. 6).

Я рушнік павесіла на ніх, перявязала, гаварю: “Усё! Маладую забіраіма мы!” (Ад п-кі з п. Амяльное Веткаўскага р. Грэцкай В.А., 1925 г. н. зап. Лапацін Г.І. ў 2010 г. Сш. 117. Ар. 261).

В залог того, что сваты договорились матьневесты давала жениху красный платок. (Па аповеду ж-кі в. Неглюбка Веткаўскага р. Папковай Е.С., 1924 г. н., зап. Нячаева Г.Р. у 2004 г. Сш. 85. Ар. 107).

4.

Была ікона-Сьвяча — Мікола вясенняя. Як сьвячу заносяць, у варотах хлеб-соль мяняюць. (Ад п-кі з п. Ляда Веткаўскага р. Грыньковай Н.І., 1931 г. н. зап. Раманава Л.Д. у 2004 г. у Ветцы. Сш. 105. Ар.1).*

У двор, як заходзяць, так маткі-сваты хлеб-соль мяняюць. (Ад п-кі з п. Ляда Веткаўскага р. Грыньковай Н.І., 1931 г. н. зап. Раманава Л.Д. у 2004 г. у Ветцы. Сш. 105. Ар. 1).

5.

Як з дзвярэй выносяць… палатно слалі ад дарогі ў двор. Раскатаюць трубку і па палатну нясуць. Ад дарогі — чэряз двор, чэряз парог — у хату, да Кута. (Ад ж-кі Веткі Крацянок Н.М, 1924 г н., родам з п. Свабода Неглюбскага с/с, зап. Чыжова І.Ю. у 1998 г. Сш. 62. Ар. 52-53).*

Ручнік сьцялілі праз парог у хату, када маладая ў дом уваходзіла. Сьвякруха сьцяліла, з двара у дом цераз парог, і ўжэ маладая па ім уваходзіла. (Ад удзельніц фальклорнага калектыва в. Бараталамееўка Веткаўскага р. зап. Нячаева Г.Р. у 1995 г. Сш. 17. Ар. 9).

6.

Я, вот, пасьледняя ўрэмя прыду к Алёні. Вот, Юряй — ікона такая цёмная, вот як пачарнела. Я Моці й кажу: “Моця, ты не замечаеш нічога на Юр’ю?” Яна кажа: “Не, а што?” — “Знаіш што, вот ён якійсьці пацямнелы, вотяк скарбіць”… Вот, наверна, і праўда, ён скарбіў — што ён ідзе ў свет ўжо — із свае меснасьці. (Ад ж-кі в. Казацкія Баўсуны Веткаўскага р. Давыдзенка В.Б., 1925 г. н., зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д. у 2002 г. Сш. 99. Ар. 36).

Плакала нявеста, када прыязжалі за маладой… (Ад ж-кі в. Казацкія Баўсуны Веткаўскага р. Голды Г.І. 1928 г. н., зап. Мазейка Л. М. у 1998 г. Сш. 52. Ар. 68).

Значыць, я ўстала, папрашчалася, пацылавала іконкі на Куту, паплакала, папрашчалась с папай, з мамай, і муж міне біроць под ручку і выводзіць на уліцу. (Ад ж-кі в. Капань Рэчыцкага р. Маеўскай М. П., 1938 г. н., зап. Лапацін Г.І. Архіў аўтара).

7.

Ета адзёжкі такія. Ківот адзяваць. Куплялі мацір’ял — цюль. Усё ета куплялі — адзівалі, як нівесту на свадзьбу. (Ад ж-кі п. Станкі Леўшуновай В.В., 1938 г. н., у 2008 г. зап. Лапацін Г.І. Сш. 128. Ар. 1).*.

… наряджаюць ужо… січас у хату… а тады былі шаўковыя хусты такія старынныя, шаўкоўку тую на галаву абвязываюць ленты пачэпліваюць… (Ад ж-кі вНеглюбка Герасіменка Ганны Іванаўны, 1931 г. н. зап. Лапацін Г.І. у 2011 г. Сш. 131. Ар. 22).

8.

“Есьлі хто “Міколу” бірэ, усю адзежку нада ім аддаваць…У нас усе абрады ёсьце-ка зьмены — і на вокны, і на іконы. Усё ета мы перавешываім. (Ад ж-кі в. Старое Сяло Веткаўскага р. Быльковай Р.К., 1926 г. н., Лапацін Г.І. у 2007 г. Сш. 101. Ар 23-24).*

На вокны, на Кут — эта звалась у нас прыданае. (Ад ж-кі в. Казацкія Баўсуны Веткаўскага р. Суднека Г.Я., 1937 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 1996 г. Сш. 52. Ар. 29).

9.

… нясьлі.Века з дзежкі, такі кружок, і на кружок кладуць хлеба, булку круглую, печаную, утыкваюць сьвечку і запаліваюць. (Ад ж-кі п. Рэпішча Веткаўскага р. Чорнай Г.У., 1932 г. н., зап. Лапацін Г.І. у 1998 г. Сш. 62. Ар. 49).*

Як яе выпраўляюць к маладому у поезд, то становяць дзежку і на каня. Яна становіцца на дзежку і садзіцца на воз. (Ад ж-кі в. Ялоўка Краснагорскага р. Бранскай вобл. Шпылько Е.Л., 1924 г. н., зап. Сьмірнова І.Ю. у 2002 г. Сш. 122. Ар. 31).

10.

а. У дзьвінаццаць часоў нясуць па вуліцы, у вочарадзь. Бабы цьвяты кідаюць. Хлеб пяклі. Булачка хлеба. Сьвечка стаіць там у булачцы хлеба. Хлеб на рушніку дзяржалі. (Ад жыхара в. Глыбаўка Веткаўскага р. Кондрыкава І.Ц., 1931 г. н. зап. Лапацін Г.І., Раманава Л.Д. У 2000 г. Сш. 96. Ар. 8).*

б. Икону несли… Второй хозяин встречал с хлебом-сольлю и своей домашней иконой. (Па аповедуж-кі в. Пыхань Веткаўскага р. Папковай Л.М., 1918 г. н. зап. Лабацкая Г, А, у 1996 г. Сш. 58. Ар.9)*

а. Каравай на рушніке ляжаў. (Ад жанчын в. Янова Веткаўскага р. Зап. Мазейка Л.М. у 1998 г. Сш. 1. Ар. 21).

б. Прыязджаім к двару. Стаіць стол кала двара. І хлеб, і соль стаіць. І радзіцелі стаяць з іконай — бацька з маткай. А німа бацькі, стаіць адна матка з кумам. І ўстрачаюць маладых. Мама з аццом зьнімаюць із Кута са свайво і ўстрачаюць дзіцёнка свайво. (Ад п-кі з в. Барталамееўка Веткаўскага рГапеевай І.А., 1934 г. н., зап. Лапацін Г.І. у Ветцы, у 2005 г. Сш. 119. Ар. 9).

11.

Да саседа ішлі. Ён сустракае са сталом. Кругом стала велічаніе пелі. (Ад ж-кі в. Барталамееўка Веткаўскага р. Шэвелевай Г.Ц., 1912 г. н., зап. Лапацін Г. І. у 1998 г. Сш. 53. Ар. 68).*

Кагда жених приедет к молодой, ставят стол на середину хаты, кладут икону, вокруг ходят жених, невеста, родственники, взявшись за руки. (Паводле аповеду ж-кі в. Нісімкавічы Чачэрскага р. ад Івашковай А.А., 1898 г. н. зап. Нячаева Г.Р. у 1988, Сш. 10. Ар. 4).

12.

Когда выносят с хаты, то жито стелят вслед, как за молодыми, чтоб жито родило. (Па аповеду ж-кі в. Чыстые Лужы Веткаўскага р. Канавалавай П.М., 1931 г.н. зап. Раманава Л.Д у 1995 г. Сш. 59. Ар. 10).

Раскрываюць усе дзьверы, па двару пасыпаюць зярном і ўносяць у хату Сьвячу, і становяць на Кут. (Ад ж-кі в. Гарадок Веткаўскага р. Волкавай А.П., 1918 г. н. зап. Новікава Л.А. у 1998 г. Сш. 61. Ар. 16).*

А маладых апсыпаяць зярном, штоб расьлі і мужнелі і багацелі. Баба мая казала ці матка. (Ад п-кі з в. Старое Закружжа Веткаўскага р. Кужэльнай П.С., 1933 г. г., зап. Лапацін Г.І. у 2011 г. Сш. 121. Ар.40)

13.

… и вносят в хату Сьвячу и становят на Кут. (Паводле аповеда ж-кі в. Гарадок Веткаўскага р. Волкавай А. П., 1918 г. н. зап. Новікава Л.А. у 1998 г. Сш. 61. Ар. 16).*

Малады і маладая садзяцца на Куту. (Ад ж-кі в. Янова Веткаўскага р. Малашанка С.Х., 1924 г. н. (Прыводзіцца па выданьню “Вечнае”: Фальклорна-этнаграфічная спадчына Веткаўскага раёна. [Тэкст] /Аўтары-укладальнікі: Штэйнер І.Ф., Новак В.С. Гомель. Установа адукацыі “Гомельскі дзяржаўны універсітэт імя Францыска Скарыны”.— 2003. С. 310. — 362 с.).

14.

Падсьвечнік такі. Адзежкі з гардзіны. Куды пераносяць, там надзяюць другія адзежкі. Самі шыяць, дзе стаіць вікона, там шыяць, хто бяроць вікону. (Ад ж-к в. Колбаўка Веткаўскага р. Казловай Г.С., 1936 г. н., зап. Лапацін Г.І., у 2007 г. Сш. 73. Ар. 63).*

Калі нявесту прывязлі к жаніху, яе страчае свякруха. Яна зьнімае нявесьцін вянок і свой платок ёй завязуе. (Ад п-кі з в. Малінаўка Краснагорскага р. Хадуньковай Н. В., 1914 г. н. у в. Новы мір Веткаўскага р. — “Вечнае”. С. 227).

16.

… када Сьвячу эту перанясом, у міне стаяла, ужэ посьле госьці сабіраімся, і прыстольшчына, к каму госьці прыходзяць, дажы банкеты вадзілі, свае арганізоваемся, дзьве сястры, брат, там шчэ хто, і сёньні ў трох дварах пабудзім, а заўтра штоастанецца, і гулялі — гулялі па-доўгу празнікі. (Ад п-кі з в. Гарысты Веткаўскага р. Грамыка Г.А., 1925 г. н., зап. Лапацін Г.І. 2006 г.у Ветцы. Сш. 64. Ар. 29).*

Посьле свадьбыбанкеты, усе гуляньнікі — месяц і болей, кожнае васкрасеньне. (Ад ж-кі в. Казацкія Баўсуны Веткаўскага р. Голды Г.І., 1928 г. н., зап. Мазейка Л. М. У 1998 г. Сш. 52. Ар. 67).