Відаць, няма ў свеце больш ні воднай кнігі, што выклікае столькі ж пачуццяў, спрэчак, тлумачэнняў. Ва ўсе часы яна магічна прыцягвала да сябе тысячы і тысячы чалавечых душаў, якія імкнуліся да спазнання ісціны. На кожным этапе свайго жыцця мы зноў і знаў вяртаемся да гэтых тэкстаў, імкнучыся зразумець філасофскую глыбіню, мудрасць, што змешчаныя ў алегарычннай мове. Кнігі евангелістаў напоўненыя прытчаў, афаразмаў, якія і сёння жывуць у нашых прамовах. Вось толькі некаторыя з іх: "няма нічога таямнічага, што не зрабілася б відавочным", "Тое што мае вушы чуць, ды пачуе", "Хто не супраць вас, той за вас", "Няма прарокаў у сваёй айчыне", "Не судзіце, да не судзімымі будзеце", "Многія будуць першыя апошнімі, і апошнія першымі", "Хто без граху, першы кінь камень", "Палюбі блізкага свайго, як самога сябе".
Мабыць можна сказаць, што Евангелле - гэта кніга аб Любові. Усе галоўныя запаветы былі дадзеныя чалавеку да прыходу Хрыста. Але Ён з’явіўся ў свет, каб прынесці новую, самую галоўную, да выканання якой бесперастанна заклікаў: "Да любіце адзін аднаго!" бо "любіць блізкага свайго, як самога сябе, ёсць болей усіх усяспальванняў і ахвяр". І "няма большай любові, як калі хто пакладзе душу сваю за сяброў сваіх". І калі вучні звярнуліся да Хрыста: "Госпадзі! Як мы пазнаем, што ты сярод нас?", Ён адказаў: "Па любові, якую будзеце маць паміж сабой". Мабыць, сапраўды, няма нічога вышэй і болей любові. Яна ўключае ў сябе ўсе астатнія дабрачыннасці: і гонар, і дабро, і самаахвяраванне, і міласэрднасць, і прабачэнне.
Ва ўсе часы да Евангелля звярталіся вялікія мастакі, паэты, пісьменнікі. Іх мастацкае атаясамленне тэкстаў, выяўленае ў вобразах, дапамагае нашаму пранікненню ў іх. Гэтую кнігу можна параўнаць з калодзежам. Чым глыбей апускаешся, чым з большай глыбіні зачэрпваеш ваду, тым яна чысцей, празрысцей і смачней.
Бясконцае перапісванне і перачытванне Евангелляў са старажытнасці да нашых часоў - адзін са складнікаў духоўнага шляху чалавека. І галоўная мэта, якую хацелася б рэалізаваць на выставе - даць хаця б невялікую магчымасць пабачыць бесперарыўнасць гэтага шляху.
Самыя першыя кнігі, якія перапісваліся на тэрыторыі Беларусі, Расіі, Украіны, пачынаючы з ХІ ст., былі Евангелля. На жаль, фонды Веткаўскага музея маюць рукапісныя Евангеллі, пачынаючы толькі з першай чвэрці ХVІ ст. Хоць, патрэбна заўважыць, што заснавальнік музея Фёдар Рыгоравіч Шкляраў у 1971 г. падарыў рукапіснае Евангелле 1-й паловы ХV ст. археаграфічнай экспедыцыі Маскоўскага ўніверсітэіта, якая працавала на тэрыторыі Веткаўска-Старадубскага рэгіёну ў 1971 - 1973 гг. Таму на выставе выкарыстаны факсімільныя выданні "Астрамірава Евангелля" 1056 - 1057 гг., "Тураўскага Евангелля" ХІ ст., "Луцкага Евангелля" ХІV ст. Апошняе з калекцыі графа М.П. Румянцава, аб чым сведчыць экслібрыс. Мікалай Пятровіч, быдучы вялікім аматарам старажытнасцей, збіраў на Гомельшчыне ў канцы ХVІІІ - п. ХІХ ст. вельмі рэдкія рукапісы і старадрукаваныя кнігі. Магчыма, гэта той самы рукапіс, аб якім ён паведамляў у 1822 г. аднаму са сваіх сяброў: "Сегодня в Гомеле приобрел любопытную книжицу 1340 года на пергаменте". ХV стагоддзе прадстаўлена факсімільным выданнем дзівоснага па багаццю і прыгажосці афармлення "Перасопніцкага Евангелля". Рукапіс быў створан на тэрыторыі Украіны ў 1556 - 1561 гг. На памежжы ХVІІ - ХVІІІ ст. яна належала гетману Мазепе. Сёння на ёй прысягаюць прэзідэнты Украіны.
Але перш за ўсё, прыцягваюць увагу, вядома ж, арыгіналы рукапісных і друкаваных рарытэтаў з фондаў Веткаўскага музея. Рукапіснае Евангелле, створанае на беларускай зямлі ў ХVІІ ст. уражвае глыбінёй арнаменту, звязанага з сімволікай Хрыста. Унікальнае Евангелле, перапісанае ў 1916 - 1918 гг. Пятром Тараканавым, які служыў у старабрадніцкай царкве ў слабадзе Тарасаўка (зараз в. Тарасаўка Веткаўскага р-на). Здавалася б, навошта гэта яму спатрэбілася, дык да гэтага ж часу былі ўжо сотні і сотні надрукаваных Евангелляў. Але, у гэты час "великого неустроения", як ён пісаў пасляслоўі да гэтага рукапісу, быўшы выкліканым на вайну, ён не ўзяў у рукі зброю забіваць сабе падобных. Ён выбраў іншы шлях і іншую зброю - Слова. Евангелле адрозніваецца цудоўнымі жывапіснымі мініяцюрамі, прыкладамі для якіх з’явіліся рукапісы ХV ст.
Сярод друкаваных Евангелляў ХVІ - п. ХІХ стст., зразумела ж, вылучаецца надрукаване Пятром Мсціслаўцам у Вільна ў 1575 г. Гэта першая самастойная праца беларускага майстра, у якой ён паўстае не толькі цудоўным шрыфтавіком, але і мастаком-графікам. Усе гравюры ў стылі маньерызму (прадвесніка заходняга барока) створаныя Пятром Мсціслаўцам.
І, нарэшце, у экспазіцыі можна пабачыць найцікавейшае сучаснае выданне Евангелля ад Марка, аформленае мастачкай з Пецярбурга Апалінарыяй Мішынай. Адчуваючы тую ж вялікую патрэбу, што і далёкія продкі, яна спачатку перапісала тэкст, практычна, вымалёўваючы кожную літару, затым праілюстравала яго. Але гэта нават не ілюстрацыі, а спроба спасціжэння найглыбейшага сэнсу праз вобраз, слова. Гэта кніга, у якой слова здабывае плоць, а плоць становіцца словам. І міжволі ўзгадваецца словы Евангелля: "На пачатку было Слова. І Слова было ў Бога. І Слова было Бог".
Адкрыццё выставы адбудзецца ў філіяле Веткаўскага музея ў Гомелі: г. Гомель, пл. Леніна, 4 (тэрыторыя Гомельскага палацава-паркавага ансамбля).
Час: 5 лютага (пятніца) 2016 года, 16:00
