Стараабрадніцкі іканапіс і унікальная калекцыя прорысаў XVII-XIX стст.
Выстава будзе дзейнічаць з 28 лютага 2019 па 24 лістапада 2019 у філіяле Веткаўскага музея.
Веткаўскі музей валодае ўнікальнай калекцыяй прорысаў — контурных малюнкаў, зробленых з арыгіналу, якія наносяць часцей за ўсё шляхам працарапвання па ляўкасу на дошцы. Прорысы рабіліся часцей за ўсё ў два колеры: чорным прамалёўваліся абрысы малюнка, чырвоным — прабелы, вохрэнні. Вядомыя арыгіналы ўтрымлівалі ў сабе цэлыя зборы прорысаў. Такія — Строганаўскі і Сійскі арыгіналы XVII ст. Мясцовы арыгінал прадстаўлены на выставе.
На сёння не ўяўляецца магчымым дакладна адказаць на пытанне, з якога часу ў практыцы іканапісцаў сталі з'яўляцца прорысы. Не выключана, што вынаходніцтва прорысаў абавязана сваім з'яўленнем вырабу паперы як універсальнага матэрыялу і было выклікана масавым попытам на іконы, калі паўстала неабходнасць вырабляць аднолькавыя іконы па адзіных узорах. Таму цалкам верагодна з'яўленне прорысаў ўжо з XV ст. у сувязі з распаўсюджваннем на Русі паперы. У 43-м раздзеле Стаглава (1551 г.) прапануецца «писать образ по образу и по подобию по существу, смотря на образ древних живописцов, и знаменовати с добрых образцов». У дадзеным кантэксце тэрмін «пісаць» супрацьпастаўляецца тэрміну «знаменовати», які можна інтэрпрэтаваць не толькі як «наносіць контур» на самой іконе, але і як «делать рисунок, копировать», выгляд прорысу. У артыкулах В.М. Лазарава выказваюцца здагадкі аб выкарыстанні ўзораў іканаграфіі на Русі ўжо ў самы старажытны перыяд і даказваецца прымяненне прорысаў мастакамі круга Андрэя Рублёва. Іконнікі-сцяганосцы вельмі даражылі прорысамі, якія спрошчвалі падрыхтоўчы этап працы над іконай і ўтрымлівалі нязменны кананізаваны іканаграфічны вобраз.
Ветка, з'яўляючыся цэнтрам стараабрадніцтва беглапапоўскага толку, славілася далёка за сваімі межамі майстрамі-іканапісцамі, якiя далi імпульс узнікнення і росквіту Веткаўскай школы іканапісу, і натхняла на з'яўленне ў будучыні іншых лакальных іканапісных школ па ўсім свеце, куды мігравалі мясцовыя майстры, куды перавозілі гатовыя творы сакральнага мастацтва. Прорыс, як частка тэхналагічнага працэсу нараджэння іконы, безумоўна, сімвалічная сама па сабе. Яна дае магчымасць майстру тварыць знутры той магутнай шматвяковай традыцыі, якая толькі і здольная ўтрымаць і прадставіць вобраз нябачнага духоўнага свету, але пры гэтым столькі ж рэальнага, як і фізічны. Для стварэння іконы патрэбны не столькі тэхналогія, важная і цікавая, колькі літургічныя падставы, далучанасць да царкоўнай супольнасці, напітванне сябе яе вытокамі і сокамі. Стараабрадніцкія супольнасці на Ветцы мелі свой лад жыцця, які не змог не адбіцца ў іканапісу, як і ў самім працэсе стварэння Веткаўскай іконы. Прорыс ўяўляў сабой лёгкі пластычны абрыс, якому надавалася плоць мастацкага вобразу тэмпернымі фарбамі — і ажыццяўлялася Богаяўленне, тэафанія!
Фотасправаздача з адкрыцця
